تأثیر عصاره‌های مختلف گیاه دارویی تشنه‌داری (Scrophularia striata) در کاهش آفلاتوکسین B1 قارچ (Aspergillus flavus) روی مغز پسته

امروزه استفاده از اسانس و عصاره­های گیاهان دارویی به دلیل داشتن خواص دارویی، ضدقارچی، ضدباکتریایی و آنتی­اکسیدانی در صنایع دارویی و غذایی رو به ­پیشرفت است. در این راستا پژوهشی به منظور ارزیابی عصاره­های مختلف گیاه دارویی تشنه­داری (Scrophularia striata) در جلوگیری از رشد میسلیومی و کاهش آفلاتوکسین Aspergillus flavus در محیط کشت مایع سیب­زمینی-دکستروز (PDB) و همچنین مغز پسته انجام شد. میزان آفلاتوکسین B1 با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی لایه نازک با کارایی بالا (HPTLC) ارزیابی شد. کاربرد عصاره­ها در چند غلظت (­250، 500، 1000 و 2000 میلی­گرم در ­لیتر( در محیط PDB نشان داد که تنها عصاره آبی در غلظت 2000 میلی­گرم در لیتر از قابلیت قابل توجه مهار قارچ (02/41 درصد کاهش وزن خشک قارچ) برخوردار بوده و سه عصاره اتیل استاتی، متانولی و آبی تأثیر شگفت­آوری (100-92 درصد) در مهار تولید توکسین داشتند. نتایج تجزیه آفلاتوکسین نشان داد که عصاره­های آبی و متانولی به ترتیب باعث 7/33 و 2/29 درصد تجزیه آفلاتوکسین شدند. نتایج روی پسته نشان داد تنها عصاره آبی در غلظت­های 2000 و 4000 میلی­گرم در ­لیتر باعث کاهش معنی­دار (91/58-14/37 درصد) اسپورزایی قارچ شد درحالی­که عصاره­های متانولی و آبی بیشترین تأثیر را در کاهش تولید توکسین نشان دادند و به ترتیب باعث 85/96 و 48/75 درصد کاهش آفلاتوکسین B1 شدند. در غلظت 2000 میلی­گرم در ­لیتر تنها عصاره متانولی قادر به کاهش 35/40 درصدی آفلاتوکسین B1 روی پسته شد. در مجموع، کاربرد عصاره گیاه تشنه­داری می­تواند احتمالاً جهت مهار آفلاتوکسین روی محصولات کشاورزی مؤثر واقع شود.